Αχρίδα

(Ohrid).Πόλη (41.146 κάτ. το 1994) στη βορειοανατολική όχθη της ομώνυμης λίμνης στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η λίμνη της Ά. ανήκει κατά το μεγαλύτερο μέρος στη χώρα και το υπόλοιπο στην Αλβανία. Είναι η δεύτερη σε μέγεθος λίμνη της Βαλκανικής μετά την Πρέσπα (επιφάνεια 277 τ. χλμ.) και φημίζεται για τα άφθονα και νόστιμα ψάρια της. Κατά την αρχαιότητα και έως τον 6o αι. μ.Χ. τουλάχιστον, η Α., από την οποία περνούσε η περίφημη Εγνατία οδός, ήταν γνωστή ως Λυχνίτις ή Λυχνιδός. Με την ονομασία Α. εμφανίζεται στο ιστορικό προσκήνιο τον 10ο αι., όταν έγινε πρωτεύουσα του λεγόμενου πρώτου βουλγαρικού βασιλείου και έδρα αρχιεπισκοπής. Εκεί έχτισε τα ανάκτορα του ο τσάρος των Βουλγάρων Σαμουήλ, ο οποίος λίγο μετά το 983 ανακήρυξε την έως τότε αρχιεπισκοπή Α. σε πατριαρχείο πάσης Βουλγαρίας. Μετά τη διάλυση του βουλγαρικού κράτους (1014), ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος υποβίβασε τον πατριάρχη Βουλγαρίας σε αρχιεπίσκοπο, αναγνώρισε όμως την ανεξαρτησία του έναντι του πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης και του παραχώρησε ευρύτατη δικαιοδοσία. Από τότε έως το 1767, που υποτάχτηκε οριστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, η αρχιεπισκοπή Α. διατήρησε την αυτοτέλειά της. Για να κατοχυρώσουν και να ενισχύσουν τα προνόμια αυτά, οι αρχιεπίσκοποι Α. προσέθεσαν στον τίτλο πάσης Βουλγαρίας και τον τίτλο Πρώτης Ιουστινιανής, ταυτίζοντας εσφαλμένα την Α. με τη γενέτειρα του Ιουστινιανού, στην οποία o αυτοκράτορας εκείνος είχε παραχωρήσει ιδιαίτερα προνόμια. Μεταξύ των αρχιεπισκόπων Α., που κατά την περίοδο αυτή ήταν συνήθως Έλληνες, διακρίθηκαν για την παιδεία τους ο Θεοφύλακτος και ο Λέων τον 11o αι., ο Δημήτριος Χωματιανός τον 13o κ.ά. Μνημεία της παλιάς της δόξας η Α. διατηρεί σήμερα, εκτός από το αρχαίο φρούριο στον παρακείμενο λόφο, τον ναό της Αγίας Σοφίας (των αρχών του 11ου αι.) και τον ναό του 13ου αι. και άλλες αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες με εξαίρετες τοιχογραφίες τέχνης Κωνσταντινούπολης. Η Α. λέγεται και Οχρίδα. Φωτογραφία της λίμνης Αχρίδας από δορυφόρο της ΝΑΣΑ, τον Μάρτιο του 1997? δεξιά διακρίνεται και ένα μικρό τμήμα της γειτονικής λίμνης Πρέσπας (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov).